บทเรียนที่โรงเรียนไม่ได้สอน
บทเรียนที่โรงเรียนไม่ได้สอน
บทเรียนที่โรงเรียนไม่ได้สอน วิเวียนเป็นชื่อของผู้ชายคนหนึ่ง วิเวียน ธอมัส เป็นผู้ชายที่ไม่ธรรมดาคนหนึ่ง ไม่ใช่เพราะเขาใช้ชื่อที่ฟังดูคล้ายชื่อสตรี (ออกเสียงเหมือนกัน แต่สะกดต่างกัน Vivian - Vivien) แต่เพราะเขาพิสูจน์ว่าห้องเรียนไม่ใช่ทุกสิ่ง วิเวียนเรียนดีมาแต่เด็ก แต่ไม่มีโอกาสเรียนสูง วิกฤติตลาดหุ้นล่มในช่วงต้นศตวรรษที่ยี่สิบทำลายความฝันของเขาพินาศ วิเวียนเกิดที่หลุยเซียนาเกือบหนึ่งร้อยปีมาแล้ว พ่อเป็นช่างไม้ เขาจบด้วยเกียรตินิยมจากโรงเรียน และฝันจะเป็นหมอ ในปี 1929 เขากำลังเตรียมเข้าเรียนแพทย์ในมหาวิทยาลัย ด้วยเงินที่เก็บออมไว้จากการทำงานช่างไม้ แต่เงินนั้นก็สลายไปเมื่อเกิดวิกฤติเศรษฐกิจที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลก เขาต้องออกจากมหาวิทยาลัยตั้งแต่ปีแรก อายุสิบเก้า เขาเข้าทำงานในตำแหน่งภารโรง ณ โรงเรียนแพทย์ศาสตร์มหาวิทยาลัยแวนเดอร์บิลท์ ที่นั่นเขารู้จักหมออัลเฟรด บลาล็อค เป็นครั้งแรก ต่อมาหมอบลาล็อคให้เขาทำงานเป็นช่างเทคนิคในห้องแล็บ เขายังหวังจะเก็บเงินไปเรียนหมอ แต่วิกฤติเศรษฐกิจย่ำแย่ลงอีก เขาไม่มีทางเลือกนอกจากทำงานเลี้ยงตัวต่อไป เขาทำงานวันละสิบหกชั่วโมง เป็นลูกมือหมอเพื่อศึกษาโรคหัวใจที่เรียกกันว่า Blue Baby Syndrome โรคนี้ทำให้ริมฝีปากและนิ้วของคนไข้เป็นสีน้ำเงิน และผิวหนังทั้งร่างเป็นสีฟ้า (จึงเป็นที่มาของชื่อโรค) คนไข้มักหายใจลำบากและมีอายุสั้น ต้องแก้ไขด้วยการผ่าตัดเท่านั้น แต่ยังไม่เคยมีใครในโลกทำสำเร็จ ทั้งสองทำงานเข้าขากันดี เมื่อหมอบลาล็อคกลายเป็นหัวหน้าฝ่ายผ่าตัดที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย จอห์นส์ ฮ็อปกินส์ เขายืนยันให้โรงพยาบาลจ้างวิเวียนด้วยกัน ที่โรงพยาบาลแห่งนี้เอง ทั้งสองพบหมอเฮเลน ทอสซิก ผู้เสนอความคิดว่า อาจเป็นได้ที่จะเอาส่วนหนึ่งของเส้นเลือด มาเชื่อมทางสายใหม่จากหัวใจสู่ปอดเพื่อเพิ่มระดับการไหลของเลือด นี่หมายถึงการผ่าตัดที่ซับซ้อนยิ่ง และต้องการเครื่องมือผ่าตัดที่ไม่เคยมีมาก่อนในโลก วิเวียนรับหน้าที่ประดิษฐ์เครื่องมือใหม่นี้ วิเวียนเริ่มศึกษาเรื่องนี้ในหมา ผ่านไปสองปีกับชีวิตหมาอีกสองร้อยตัว จนเข้าใจสรีระของหัวใจและอาการช็อคที่เกิดจากการสูญเสียของเหลวและเลือดในร่างกายดีขึ้น พวกเขาจึงพัฒนาการผ่าตัดแบบใหม่กับคนเป็นครั้งแรก ในเดือนพฤศจิกายน 1944 การผ่าตัดคนสำเร็จเป็นครั้งแรกในโลก คนไข้เป็นเด็กหญิงอายุสิบห้าเดือน ตลอดการผ่าตัด วิเวียนเป็นผู้กำกับด้านเทคนิค เพราะเขาผ่าตัดหมามากครั้งกว่า แม้การผ่าตัดต่อชีวิตเด็กหญิงได้เพียงสองเดือน แต่ผลงานของเขากับหมอบลาล็อคแผ้วทางการผ่าตัดที่ใช้ทั่วไปในกาลต่อมา โดยที่ทีมงานทุกคนได้รับเครดิต ยกเว้นวิเวียนเพียงคนเดียว เหตุผลหนึ่งเพราะเขาไม่ได้เรียนจบแพทย์ศาสตร์ อีกเหตุผลหนึ่งคือเขาเป็นคนผิวดำ ขณะที่ทำงานในโรงพยาบาล เขาสวมชุดขาว ซึ่งเป็นชุดปกติของสถาบัน แต่ในที่สุดใครบางคนก็ขอให้เขาถอดชุดขาวนั้นเสีย เขารู้สึกท้อถอยยิ่ง อย่างไรก็ตาม วิเวียนก็ได้ทำหน้าที่ฝึกฝนหมอรุ่นใหม่ในการทำงานนี้ แต่เขายังเป็นเพียงช่างเทคนิคเงินเดือนน้อยนิด ต้องทำงานเป็นบาร์เทนเดอร์ควบคู่ไปด้วย บางครั้งเขาต้องให้บริการเครื่องดื่มแก่ลูกศิษย์ของเขาเอง! ในวัยสามสิบเจ็ด เขายังพยายามเข้ามหาวิทยาลัยเรียนแพทย์อย่างที่เคยฝันไว้ เขาเริ่มเรียนชั้นปีหนึ่งที่มหาวิทยาลัยรัฐมอร์แกน แต่ก็พบว่า เขาจะมีอายุห้าสิบเมื่อเรียนจบ เขามองเห็นว่า น่าจะดีกว่าหากเขายังทำงาน ใหญ่ ในตำแหน่งเล็กๆ เช่นเดิม เขากลับไปทำงานเดิม ช่วยการผ่าตัดจำนวนหลายร้อยราย การวิจัย และช่วยด้านอื่นๆ รวมทั้งการสอนนักศึกษาแพทย์ในเทคนิคบางอย่าง งานช่วยชีวิตคนสำคัญกว่าความน้อยเนื้อต่ำใจ วิเวียนทำงานในมหาวิทยาลัยต่อมาจนชรา แต่เขาก็ยังไม่ใช่หมอ! วิเวียน ธอมัส สอนเราว่า ปริญญาบัตรไม่ได้มีความหมายมากไปกว่ากระดาษแผ่นเดียว การเรียนไม่จำเป็นต้องมาจากห้องเรียน การเรียนที่ดีที่สุดคือการเรียนด้วยหัวใจ ในวัยหกสิบหก เขาได้รับปริญญากิติมศักดิ์ทางกฎหมาย ( เขาไม่ได้รับปริญญาสายแพทย์ศาสตร์ เนื่องจากความซับซ้อนบางประการของกฎระเบียบ!) และก่อนเกษียณ เขาได้เป็นศาสตราจารย์เกียรติคุณการผ่าตัด ซึ่งสำหรับคนที่ไม่เคยเรียนแพทย์ มีค่าสูงกว่าใบปริญญาแพทย์ศาสตร์ หมายเหตุ หมาตัวแรกที่ได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดสำเร็จชื่อ แอนนา รูปของมันยังแขวนอยู่ในผนังของมหาวิทยาลัย จอห์นส์ ฮ็อปกินส์ จนทุกวันนี้ วิเวียนเขียนอัตชีวประวัติของตนเองในหนังสือเรื่อง Partners of the Heart: Vivien Thomas and His Work with Alfred Blalock เขาไม่ได้อยู่เห็นหนังสือที่พิมพ์เสร็จเป็นเล่ม
